Tips voor presenteren

Presenteren, de een vindt het fantastisch, de ander krijgt er knikkende knieën van. Hoe dan ook is goed presenteren een onmisbare vaardigheid in je carrière. Als je bijvoorbeeld een plan aan collega’s pitcht of op een groot event spreekt, breng je met de juiste aanpak jouw boodschap overtuigend over. 

In dit blogartikel lees je praktische presentatietips om zelfverzekerd voor de groep te staan en je publiek geboeid te houden. We gaan in op voorbereiding, structuur, lichaamstaal, interactie en het overwinnen van spreekangst.

Nu moet ik eerlijk zeggen, dit blogartikel is vrij lang… Ben je kort op tijd? Klik dan op onderstaande knop om dit blog snel en makkelijk samen te laten vatten door niemand minder dan ChatGPT!

Inhoudsopgave

Key take away’s

Bereid je presentatie grondig voor

Een goede presentatie begint bij een goede voorbereiding. Sluit PowerPoint gerust even en pak eerst pen en papier. Stel jezelf een paar belangrijke vragen voordat je slides gaat maken: 

• Wie is mijn publiek? Wat weten ze al (of juist niet) over dit onderwerp?
• Wat is het doel van mijn presentatie? Wil je informeren, overtuigen of inspireren?
• En wat is de kernboodschap die echt moet blijven hangen bij je luisteraars?

Door dit vooraf helder te hebben, kun je de inhoud en toon precies afstemmen op je publiek. Vervolgens kun je een duidelijke structuur uitwerken: een pakkende opening, een logische opbouw met maximaal een paar hoofdpunten, en een krachtige conclusie. 

Begin op tijd met deze voorbereiding, liever niet de avond van tevoren in alle haast, zodat je ook ruimte hebt om te oefenen. Ideaal is het om je presentatie één of meerdere keren hardop te oefenen, bijvoorbeeld voor een vriend(in) of collega. Hoe beter jij je verhaal kent, hoe natuurlijker en ontspannen je straks overkomt.

Praktische voorbereidingstips:

Timing: Check hoe lang je mag spreken en plan je verhaal iets korter in dan die tijd. Bij nervositeit ga je vaak sneller praten, dus neem marge zodat je niet in tijdnood komt.

Hulpmiddelen regelen: Controleer van tevoren de zaal en apparatuur. Werkt de beamer of het scherm? Is er een microfoon nodig? Voorkom verrassingen zoals een niet-werkende usb-stick of een ontbrekende kabel. Doe indien mogelijk een generale repetitie op locatie, dat geeft je ook de nodige rust.

Voorbeeldmateriaal: Zoek leuke voorbeelden, relevante afbeeldingen of korte filmpjes ter ondersteuning. Dit kost wat tijd, maar zulke visuals kunnen je verhaal enorm versterken (daarover later meer).

Houd het simpel en doelgericht

In je inhoud geldt: less is more. Probeer niet te veel informatie in één presentatie te proppen. De gemiddelde luisteraar onthoudt maar een paar kernpunten, dus focus op wat echt belangrijk is. Formuleer een heldere boodschap of conclusie die je wilt dat het publiek meeneemt. Alles wat je vertelt, zou in lijn moeten staan van die kern.

Wees ook niet bang om dingen weg te laten. Liever dat je publiek drie sterke punten onthoudt, dan dat ze overspoeld worden door details en uiteindelijk niets meer weten. Houd je taal simpel en begrijpelijk, vakjargon doe je alleen als je zeker weet dat iedereen het snapt. Zoals professionals het noemen: K.I.S.S. – Keep It Short and Simple.

Tip: benadruk je kernpunten meerdere keren op verschillende momenten. Mensen onthouden iets beter als ze het minstens drie keer voorbij horen komen. Herhaal dus belangrijke inzichten, bijvoorbeeld aan het eind van elke sectie en nog eens in je afsluiting.

Vertel een verhaal en pak je publiek vanaf het begin

Een droge opsomming van feiten maakt weinig indruk. Storytelling daarentegen trekt mensen in je verhaal. Begin daarom met een pakkende inleiding die nieuwsgierig maakt. Geef aan waarom jouw presentatie de moeite waard is, wat staat er op het spel, welk probleem los je op of welke vraag beantwoord je? 

Zo geef je het publiek direct een reden om op te letten. Een korte anekdote werkt vaak goed als ijsbreker. Vertel bijvoorbeeld een persoonlijke ervaring of schets een situatie waarin je publiek zich herkent.

Maak je verhaal persoonlijk en authentiek. Laat je eigen motivatie of die van je team doorklinken: waarom vind jíj dit onderwerp belangrijk? Welke uitdagingen heb je overwonnen? Zulke elementen maken je presentatie menselijk en geloofwaardig. Zelfs bij een wat saai inhoudelijk onderwerp kun je met enthousiasme en voorbeelden het levendig houden.

Vergeet niet om je verhaal logisch te structureren. Leid je publiek stap voor stap door het onderwerp. Gebruik overgangszinnen om duidelijk te maken waar je naartoe werkt en hoe de delen samenhangen. Zo blijft je rode draad zichtbaar.

Gebruik slides en visuals slim

Afbeeldingen zeggen meer dan woorden, luidt het gezegde, en dat geldt zeker bij presentaties. Niets is zo vermoeiend als slides vol lange lappen tekst terwijl jij ook aan het praten bent. 

Waarom? Omdat mensen niet goed tegelijkertijd kunnen luisteren en lezen. Als je publiek jouw volle slides probeert te lezen, luisteren ze niet meer naar jou. Beperk tekst op je dia’s dus tot kernwoorden of een korte quote.

Gebruik liever krachtige visuals: foto’s, iconen, diagrammen of grafieken waar nodig. Een goed beeld blijft hangen en ondersteunt jouw verhaal veel beter dan een opsomming van bullet points. 

Ideaal is als elke slide één idee of voorbeeld versterkt. Denk aan infographics of een toepasselijke foto bij een case die je bespreekt. Wetenschappelijk is bewezen dat mensen informatie beter onthouden als er een beeld bij komt kijken.

Slide-tips:

• Geen voorlezen: Gebruik slides als visuele ondersteuning, niet als autocue. Ga niet je slides woordelijk voorlezen, dat is slaapverwekkend. Jij bent de verteller, de slides zijn het decor.
  
• Leesbaarheid: Kies een groot, duidelijk lettertype en rustige achtergrond. Zorg dat teksten en figuren ook achterin de zaal leesbaar zijn.
  
• Consistentie: Hanteer een consistente stijl in kleuren en lettertypes. Een professionele uitstraling straalt ook vertrouwen uit.

En last but not least: ga nooit voor het projectiescherm staan… Het klinkt als een inkopper, maar het gebeurt nog vaak: de spreker loopt precies voor de informatie op de slide, zodat het publiek het niet kan zien. Blijf dus naast het scherm staan, of loop desnoods even weg bij de projector als je iets wilt aanwijzen.

Let op lichaamstaal en stemgebruik

Wist je dat volgens deskundigen het merendeel van onze communicatie non-verbaal is? Je houding, gebaren en gezichtsuitdrukking bepalen zo’n 55% van de boodschap. Besteed dus aandacht aan je lichaamstaal tijdens het presenteren.

Sta ontspannen en zelfverzekerd: Houd je rug recht, schouders laag en beide voeten op de grond. Een open, ontspannen houding straalt deskundigheid uit en wekt vertrouwen bij je publiek. Voorkom wiebelen of continu heen en weer lopen, dat kan onrustig overkomen. Als je merkt dat je handen trillen van nervositeit, probeer dan rustig adem te halen en houd desnoods een klikker of kaartje vast om je handen bezig te houden.

Maak oogcontact: Niets betrekt een publiek zo als het gevoel dat je persoonlijk tot hen spreekt. Kijk daarom regelmatig rond de zaal en maak kort oogcontact met verschillende mensen. Dat maakt je presentatie meer een gesprek in plaats van een monoloog. Vermijd wel om één persoon te lang onafgebroken aan te staren, dat kan ongemakkelijk worden.

Gebruik je stem bewust: Praat duidelijk en iets langzamer dan je in een normaal gesprek zou doen. Wat voor jou als spreker traag voelt, is voor het publiek vaak precies goed. Veel sprekers hebben de neiging te snel te praten als ze nerveus zijn. Bewust vertragen maakt je verstaanbaarder én geeft je publiek tijd om je boodschap te verwerken. Las ook pauzes in op belangrijke momenten. Even een paar seconden stilte na een kernzin kan die extra laten beklijven en bouwt bovendien spanning op. Het voorkomt ook dat je allerlei stopwoordjes (“ehm”, “dus”, “zoals”) gaat opvullen.

Varieer daarnaast in intonatie en volume. Benadruk sleutelwoorden door ze net wat langzamer of luider uit te spreken. Een monotone spreker dwaalt al gauw af in de hoofden van luisteraars, dus breng leven in je stem. 

Kijk ter inspiratie eens naar ervaren sprekers of TED-talks: let op hoe zij tempo en pauzes inzetten. (Tip: Presentatiecoach Selina raadt aan om een goede spreker te kiezen en diens tempo en toon na te bootsen ter oefening.) En vergeet niet te ademen: neem regelmatig een diepe buikademhaling om rustig te blijven en je woorden krachtig te laten klinken.

Betrek en activeer je publiek

Mensen luisteren niet erg lang passief aandachtig – onderzoek toont aan dat de gemiddelde volwassene een aandachtspanne van slechts 8 seconden tot hooguit 20 minuten heeft.

Dat betekent dat je na een tijdje echt iets moet doen om de aandacht vast te houden. Interactief presenteren is de manier om van je publiek participanten in plaats van toeschouwers te maken.

Enkele manieren om je publiek te activeren:

• Stel vragen: Bouw hier en daar een vraag in en laat mensen kort reageren. Dat kan een informele vraag zijn (“Heeft iemand weleens…?”) waarbij je een paar reacties ophaalt, of een handopsteek-vraag (“Wie herkent dit probleem?”). Zo doorbreek je de eenrichtingscommunicatie.
  
• Doe een mini-poll of quiz: Als de setting het toelaat, kun je tools als Mentimeter gebruiken voor een snelle poll onder het publiek. Het resultaat kun je meteen bespreken. Geen tech beschikbaar? Een ouderwetse handopsteek of laten roepen van opties werkt ook.
  
• Geef een opdrachtje: Laat het publiek iets kleins doen. Denk aan: “Sluit even je ogen en stel je voor dat…”, of “Bespreek 1 minuut met je buurman een idee.” Zo’n actieve break houdt mensen alert.
  
• Gebruik humor of verrassingen: Een luchtige grap (mits gepast) of een onverwacht voorbeeld kan de energie in de zaal terugbrengen. Ook een korte anekdote of een pakkende visual op het juiste moment kan verrassen en hernieuwde aandacht opleveren.
  

Wat je ook doet, wissel af in werkvormen. Niemand blijft 30 minuten geboeid bij alleen maar droge tekstslides en monoloog. Door variatie, zoals een filmpje hier, een vraag daar, misschien een kort demo’tje, prikkel je verschillende zintuigen en verwerkingssnelheden. Je publiek zal actiever meedoen en de stof beter onthouden.

Interactie zorgt er niet alleen voor dat je publiek wakker blijft, maar ook dat ze zich betrokken voelen bij jouw verhaal. Het maakt presenteren bovendien leuker en minder eng, omdat er een dialoog ontstaat. Win-win dus!

Omgaan met zenuwen en spreekangst

Kriebels in je buik voor je gaat presenteren? Helemaal normaal. Bijna iedereen, zelfs ervaren sprekers, is in meer of mindere mate nerveus voor een publiek. Een beetje spanning is niet erg; het houdt je alert en scherp. De kunst is om die zenuwen te beheersen, zodat jíj de presentatie voert en niet je angst.

Geloof in jezelf en je boodschap: Klinkt als een open deur, maar het is fundamenteel. Als jij niet gelooft wat je vertelt, hoe moet je publiek het dan geloven? Vertrouw op een goede afloop en herinner jezelf aan je sterke punten. 

Een tip is om positief tegen jezelf te praten (desnoods letterlijk voor de spiegel). Bedenk: je bent gevraagd om te presenteren, omdat jíj iets te vertellen hebt. Je publiek gunt jou succes, ze zitten niet klaar om je af te branden. 

Houd de spanning gezond: Wanneer zenuwen de overhand dreigen te nemen, zijn er praktische trucs. Ademhalingsoefeningen werken vaak goed: focus vlak voor je begint even op rustig, diep in- en uitademen (bijvoorbeeld 4 tellen in, 4 tellen uit). Dit kalmeert je lichaam en geest. 

Ook lichaamsbeweging vooraf kan helpen om stress te uiten – maak een korte wandeling, shake die armen los, of doe een paar rek- en strekoefeningen achter de coulissen.

Onthoud dat niemand je iets kwalijk neemt als je een beetje nerveus bent. Je publiek merkt het vaak minder dan je denkt, en velen vinden het alleen maar menselijk. Probeer kleine angstjes te relativeren. Worstel je bijvoorbeeld met het idee dat je een accent hebt of een lastig woord kunt vergeten? Bedenk dan dat je publiek je heus wel blijft volgen – inhoud en overtuiging wegen zwaarder dan perfecte dictie. 

En als je toch een foutje maakt of even je tekst kwijt bent, geen paniek: haal rustig adem, kijk desnoods even op je spiekbrief en ga door. Zelfs ervaren sprekers verspreken zich of vergeten weleens iets. Dat maakt je niet minder professioneel, integendeel, het laat zien dat je mens bent.

Oefening baart kunst: De beste manier om spreekangst te verminderen is door het vaker te doen. Grijp presentatiekansen aan, hoe klein ook, om te wennen aan spreken voor groepjes. Daag jezelf uit je comfortzone te stappen – elke keer dat je de confrontatie met je angst aangaat, wordt hij iets kleiner. 

Eindig sterk en bedank je publiek

Net zo belangrijk als een goede start is een overtuigend slot van je presentatie. Zorg dat je duidelijk afsluit in plaats van te laten uitdoven met “Eh, dat was het wel zo’n beetje…”. Vat je kernboodschap nog één keer krachtig samen in een slotzin. Wat is het belangrijkste dat je wilt dat men onthoudt? Formuleer dat in één pakkige uitspraak of conclusie. Dit geeft je publiek houvast en laat jouw boodschap nog even nagalmen nadat je klaar bent.

Na die eindboodschap: bedank je publiek. Het lijkt zo simpel, maar het is wel zo netjes en effectief. Je toehoorders hebben hun tijd en aandacht aan jou gegeven; laat blijken dat je dat waardeert. Een eenvoudig “Dank jullie wel voor jullie aandacht” volstaat. Je kunt daarna eventueel aangeven of er ruimte is voor vragen. Door expliciet dankjewel te zeggen, rond je bovendien duidelijk af, iedereen weet dan dat het officiële gedeelte klaar is.

Bedanken en afronden met een glimlach zorgt voor een positief laatste gevoel bij je publiek. Ze lopen weg met jouw afsluitende wijsheid én het idee dat jij een respectvolle, sympathieke spreker bent. En dat is precies wat je wilt bereiken!

Blijf ontwikkelen: presentatievaardigheden zijn te leren

Onthoud dat goed presenteren een leerbare vaardigheid is. Ook de meest charismatische sprekers zijn niet als zodanig geboren, maar hebben uren geoefend en geleerd van feedback. Heb dus geduld met jezelf en zie elke presentatie als kans om te groeien. Vraag na afloop gerust om tips van collega’s of vrienden: wat ging goed, waar kun je nog scherper op worden?

Wil je gericht werken aan je presentatieskills, dan is een training of cursus Presentatietechnieken een slim idee. Bij MyCademy bieden we bijvoorbeeld talloze trainingen op het gebied van persoonlijke effectiviteit en communicatie, dus ook voor presentatietechnieken kun je bij ons terecht. 

Via ons leerplatform krijg je toegang tot een compleet opleidingsaanbod met e-learningmodules, workshops en zelfs klassikale trainingen om jouw vaardigheden verder te verbeteren. Zo werk je stap voor stap aan meer zelfvertrouwen en impact als spreker.

Met deze tips op zak sta jij de volgende keer goed voorbereid, ontspannen en vol zelfvertrouwen voor je publiek. Succes met presenteren, je kunt het! En onthoud: oefening baart kunst. Iedere presentatie die je geeft, maakt je een beetje beter. Dus ga ervoor en laat jouw verhaal de aandacht krijgen die het verdient. 👍