Competenties zijn de combinatie van kennis, vaardigheden en gedrag die iemand in staat stellen om succesvol te functioneren in een bepaalde rol of situatie. Ze zeggen iets over hoe iemand taken uitvoert, hoe diegene samenwerkt met anderen en hoe hij of zij omgaat met uitdagingen. Denk bijvoorbeeld aan competenties als ‘samenwerken’, ‘probleemoplossend vermogen’ of ‘klantgerichtheid’.
Waarom competenties belangrijk zijn:
- Helpen om iemands sterke en zwakke punten in kaart te brengen
- De basis vormen voor persoonlijke ontwikkeling en loopbaanontwikkeling
- Vaak centraal staan in beoordelingsgesprekken, POP’s of sollicitatieprocedures
- Organisaties helpen om de juiste mensen op de juiste plek te zetten
Zowel in het onderwijs als binnen het bedrijfsleven spelen competenties een rol. Ze zorgen ervoor dat je gericht kan werken aan je ontwikkeling. Dat begint namelijk bij inzicht: welke competenties heb je al in huis, en welke kun je nog verder ontwikkelen?
Competentie voorbeelden
Competentie | Omschrijving |
---|---|
Aanpassingsvermogen | Het vermogen om zich aan te passen aan veranderende omstandigheden, taken en verantwoordelijkheden. |
Accuratesse | Zorgvuldig en precies werken met oog voor detail, waarbij fouten worden voorkomen. |
Adviesvaardigheid | Het vermogen om op basis van expertise heldere en bruikbare adviezen te geven. |
Analytisch vermogen | Problemen methodisch ontleden in componenten en verbanden leggen tussen verschillende informatiebronnen. |
Assertiviteit | Voor jezelf opkomen en je standpunt duidelijk maken zonder anderen te kwetsen. |
Besluitvaardigheid | Het nemen van tijdige en doordachte beslissingen, ook onder druk of bij onvolledige informatie. |
Betrokkenheid | Tonen van interesse en inzet voor de organisatie en haar doelstellingen. |
Betrouwbaarheid | Handelen volgens afspraken en het nakomen van verplichtingen. |
Budgetbewustzijn | Rekening houden met financiële kaders en kostenbewust handelen. |
Coachingsvaardigheden | Het vermogen om anderen te begeleiden in hun ontwikkeling door het stellen van vragen en geven van feedback. |
Commercieel bewustzijn | Kansen in de markt herkennen en benutten met focus op winstgevendheid. |
Communicatieve vaardigheden | Effectief overbrengen van informatie en ideeën, zowel mondeling als schriftelijk. |
Conceptueel denken | Het vermogen om abstracte ideeën te ontwikkelen en verbanden te leggen tussen verschillende concepten. |
Conflicthantering | Effectief omgaan met en oplossen van meningsverschillen en tegenstrijdige belangen. |
Creativiteit | Het bedenken van originele en innovatieve ideeën, oplossingen of benaderingen. |
Culturele sensitiviteit | Begrip tonen voor en effectief omgaan met culturele verschillen. |
Delegeren | Het effectief toewijzen van taken en verantwoordelijkheden aan de juiste personen. |
Discipline | Gestructureerd werken volgens regels en procedures, ook zonder direct toezicht. |
Doelgerichtheid | Gericht werken aan het behalen van vooraf gestelde doelen en resultaten. |
Doorgroeipotentieel | Het vermogen en de bereidheid om te groeien naar meer complexe of verantwoordelijke functies. |
Doorzettingsvermogen | Volharden bij tegenslag en vasthouden aan gestelde doelen ondanks hindernissen. |
Efficiënt werken | Taken uitvoeren met optimaal gebruik van beschikbare tijd en middelen. |
Empathie | Het vermogen om zich in te leven in de gevoelens en situatie van anderen. |
Energiek | Met enthousiasme en vitaliteit aan taken werken en anderen daarin meenemen. |
Ethisch bewustzijn | Handelen volgens morele principes en waarden, integriteit tonen in besluitvorming. |
Feedback geven | Op constructieve wijze terugkoppeling geven over gedrag, prestaties of resultaten. |
Feedback ontvangen | Open staan voor en leren van kritiek en suggesties van anderen. |
Financieel inzicht | Begrijpen en kunnen interpreteren van financiële gegevens en rapportages. |
Flexibiliteit | Zich gemakkelijk aanpassen aan veranderende omstandigheden en eisen. |
Gespreksvaardigheden | Effectief voeren van verschillende soorten gesprekken, zoals beoordelings-, functionerings- of verkoopgesprekken. |
Helicopterview | Het vermogen om zaken in een breder perspectief te plaatsen en hoofd- van bijzaken te onderscheiden. |
Implementatievermogen | Het effectief doorvoeren en inbedden van veranderingen, processen of systemen. |
Improvisatievermogen | Adequaat reageren op onverwachte situaties zonder uitgebreide voorbereiding. |
Initiatief nemen | Uit eigen beweging actie ondernemen zonder af te wachten. |
Innovatief vermogen | Het bedenken en implementeren van vernieuwende ideeën en oplossingen. |
Integriteit | Handelen volgens ethische normen en waarden, eerlijkheid en betrouwbaarheid tonen. |
Interculturele communicatie | Effectief communiceren met mensen uit verschillende culturele achtergronden. |
Inzicht in eigen functioneren | Bewust zijn van eigen sterke en zwakke punten en het effect van eigen gedrag op anderen. |
Klantgerichtheid | Anticiperen op en voldoen aan de behoeften en verwachtingen van klanten. |
Kostenbewustzijn | Rekening houden met en bewust zijn van de financiële gevolgen van beslissingen en acties. |
Kwaliteitsgerichtheid | Streven naar hoge kwaliteitsstandaarden in werk en resultaten. |
Leergierigheid | Gemotiveerd zijn om nieuwe kennis en vaardigheden op te doen en zich te ontwikkelen. |
Leiderschap | Het inspireren, motiveren en sturen van anderen om gezamenlijke doelen te bereiken. |
Luistervaardigheid | Aandachtig luisteren naar anderen en de essentie van hun boodschap begrijpen. |
Managementvaardigheden | Het effectief plannen, organiseren, leiden en controleren van mensen en processen. |
Marktkennis | Inzicht hebben in marktomstandigheden, trends en ontwikkelingen binnen een sector. |
Mensenkennis | Inzicht hebben in drijfveren, motivatie en gedrag van mensen. |
Motiveren | Het vermogen om anderen te enthousiasmeren en aan te zetten tot actie. |
Nauwkeurigheid | Precies en zorgvuldig werken met aandacht voor details. |
Netwerken | Het opbouwen en onderhouden van relaties met relevante contacten. |
Omgevingsbewustzijn | Alert zijn op ontwikkelingen en veranderingen in de omgeving en hier adequaat op inspelen. |
Onderhandelen | Het bereiken van overeenstemming waarbij rekening wordt gehouden met belangen van alle partijen. |
Ondernemerschap | Kansen zien en benutten, risico’s durven nemen met oog voor rendement. |
Onafhankelijkheid | Zelfstandig opereren en beslissingen nemen zonder onnodig op anderen te leunen. |
Ontwikkelingsgerichtheid | Gericht zijn op persoonlijke en professionele groei en verbetering. |
Oordeelsvorming | Het komen tot weloverwogen conclusies op basis van beschikbare informatie. |
Oplossingsgericht werken | Focus op het vinden van oplossingen in plaats van blijven hangen in problemen. |
Organisatiesensitiviteit | Inzicht hebben in formele en informele structuren en verhoudingen binnen een organisatie. |
Organiseren | Het effectief coördineren van activiteiten, mensen en middelen om doelen te bereiken. |
Overtuigingskracht | Het vermogen om anderen te overtuigen van standpunten, ideeën of voorstellen. |
Plannen en organiseren | Activiteiten en resources structureren om doelen efficiënt te bereiken. |
Politieke sensitiviteit | Inzicht hebben in belangen, machtsverhoudingen en gevoeligheden in organisaties. |
Pragmatisme | Praktisch ingesteld zijn en gericht op wat werkt in plaats van op theorie. |
Presentatievaardigheden | Het effectief en overtuigend presenteren van informatie aan een groep. |
Prioriteiten stellen | Het bepalen van de volgorde van belangrijkheid van taken en hier naar handelen. |
Proactief handelen | Anticiperen op toekomstige situaties en hierop vooruitlopend actie ondernemen. |
Probleemanalyse | Het systematisch onderzoeken en in kaart brengen van problemen. |
Procesmatig werken | Structureel en methodisch handelen volgens vastgestelde procedures en werkwijzen. |
Projectmanagement | Het plannen en uitvoeren van projecten binnen gestelde kaders van tijd, budget en kwaliteit. |
Rapporteren | Het duidelijk en gestructureerd vastleggen en communiceren van informatie. |
Resultaatgerichtheid | Focus op het behalen van concrete resultaten en doelstellingen. |
Risicobewustzijn | Het herkennen en adequaat inschatten van potentiële risico’s. |
Samenwerken | Effectief functioneren in teamverband en bijdragen aan gezamenlijke doelen. |
Schriftelijke communicatie | Het helder en effectief op schrift stellen van boodschappen voor verschillende doelgroepen. |
Servicegerichtheid | De bereidheid en het vermogen om anderen van dienst te zijn. |
Sociaal bewustzijn | Rekening houden met maatschappelijke belangen en verantwoordelijkheden in het handelen. |
Stressbestendigheid | Effectief blijven functioneren onder druk en bij tegenslag. |
Strategisch denken | Het ontwikkelen van langetermijnvisie en beleid met oog voor toekomstige ontwikkelingen. |
Systematisch werken | Gestructureerd en methodisch te werk gaan volgens een duidelijk plan. |
Technisch inzicht | Begrijpen hoe technische systemen, apparaten of processen werken. |
Timemanagement | Effectief beheren van tijd en het stellen van prioriteiten in werkzaamheden. |
Veerkracht | Het vermogen om terug te veren na tegenslag of teleurstelling. |
Verantwoordelijkheid nemen | Aanspreekbaar zijn op eigen acties en resultaten en hiervoor instaan. |
Verbaal communiceren | Gedachten en ideeën helder mondeling kunnen overbrengen. |
Vernieuwingsgerichtheid | Open staan voor en initiëren van veranderingen en vernieuwingen. |
Visie ontwikkelen | Het formuleren van een inspirerend toekomstbeeld dat richting geeft aan beslissingen. |
Voortgangsbewaking | Het systematisch volgen en controleren van de voortgang van processen en activiteiten. |
Zelfdiscipline | Het vermogen om zelf controle te houden over het eigen gedrag en werkwijze. |
Zelfontwikkeling | Actief werken aan persoonlijke en professionele groei en verbetering. |
Zelfstandigheid | Op eigen kracht functioneren zonder veel sturing of begeleiding van anderen. |
Zelfsturend vermogen | Het vermogen om eigen werkzaamheden te plannen, uit te voeren en te evalueren. |
Zorgvuldigheid | Aandachtig en precies te werk gaan met oog voor kwaliteit en details. |
Praktijkvoorbeelden van competenties
1. Plannen en organiseren
Je hebt een week met drie deadlines, een vergadering en een verjaardag. In plaats van ad hoc te werken, pak je je agenda erbij en maak je een overzicht van wat wanneer moet gebeuren.
Je reserveert blokken voor diep werk, plant pauzes in en houdt ruimte over voor onvoorziene zaken. Alles verloopt soepel, zonder stress of last-minute nachten. Dankzij jouw goede planning blijft alles onder controle.
2. Luisteren
Tijdens een evaluatiegesprek vertelt een collega over een frustratie waar jij toevallig bij betrokken was. In plaats van direct in de verdediging te schieten, laat je hem uitpraten, stelt verhelderende vragen en vat samen wat je hoort.
Je ontdekt dat het vooral om een misverstand ging. Door actief te luisteren, voelt je collega zich serieus genomen en de samenwerking verbetert meteen. Je hebt niets hoeven oplossen, alleen écht geluisterd.
3. Nauwkeurigheid
Je werkt aan een rapport dat naar een belangrijke klant gaat. Terwijl de deadline nadert, check je nog een keer of alle cijfers kloppen, of de grafieken goed gelabeld zijn en of de tekst foutloos is.
Je ontdekt een kleine berekeningsfout die grote gevolgen had kunnen hebben. Dankzij jouw nauwkeurigheid voorkom je dat de klant verkeerde conclusies trekt. Dit soort precisie maakt jou betrouwbaar.
4. Zelfstandigheid
Je krijgt een taak toegewezen met alleen een korte instructie: “regel dit even.” Zonder verdere uitleg ga je zelf op onderzoek uit, checkt wat er nodig is en maakt een concreet plan van aanpak.
Je voert het uit, koppelt terug en levert op zonder dat iemand je eraan hoeft te herinneren. Je laat zien dat je prima zelfstandig functioneert, zelfs als de opdracht vaag begint.
5. Klantgerichtheid
Een klant belt met een vraag die eigenlijk buiten jouw verantwoordelijkheidsgebied valt. In plaats van hem door te verwijzen, luister je goed, denkt met hem mee en zoekt even uit wie hem wél kan helpen.
Je koppelt terug met een concreet antwoord en contactpersoon. De klant is verrast dat je de moeite hebt genomen, ook al was het “niet jouw taak.” Jouw klantgerichte houding maakt net dat verschil.
Competenties verwerken op je cv en motivatiebrief
Competenties zijn onmisbaar op je cv en zijn een mooie toevoeging op je motivatiebrief. Je toont zelfkennis en laat direct weten wat je in huis heb. Werkgevers zoeken namelijk niet alleen naar diploma’s en werkervaring, maar vooral naar mensen die passen binnen het team en de functie. En daar geven competenties een krachtig beeld van.

Waarom competenties op je cv?
Competenties maken je cv persoonlijker en concreter. In plaats van alleen een opsomming van banen of opleidingen, geef je aan hoe je werkt en wat jouw sterke punten zijn. Werkgevers scannen cv’s vaak razendsnel: als jouw competenties aansluiten bij wat zij zoeken, vergroot je de kans dat je wordt uitgenodigd.
Hoe kies je de juiste competenties?
Kies niet zomaar tien termen uit een lijst. Richt je op:
- De vacaturetekst: welke competenties komen daar expliciet in terug?
- Jouw eigen ervaring: welke competenties heb je vaak nodig gehad of omschrijven goed hoe jij werkt?
- De functie of branche: bepaalde competenties zijn extra belangrijk in specifieke sectoren. In de zorg is ‘empathie’ belangrijk, in de techniek ‘probleemoplossend vermogen’, in marketing ‘creativiteit’.
Tip: vraag ook eens aan collega’s, studiegenoten of anders vrienden en familie welke competenties ze bij jou vinden passen. Dat levert vaak inzichten op waar je zelf nog helemaal niet aan had gedacht.
Hoe verwerk je competenties in je cv of brief?
Er zijn twee manieren:
- In een apart blok op je cv, bijvoorbeeld onder het kopje “Sterke punten” of “Competenties”. Houd het bij minimaal 3 en maximaal 7 relevante competenties.
- In de toelichting bij je werkervaring of in je motivatiebrief, waar je een competentie koppelt aan een concreet voorbeeld. Bijvoorbeeld:
“Tijdens mijn stage bij [bedrijf] heb ik mijn probleemoplossend vermogen versterkt. Toen een project vastliep door technische issues, bedacht ik samen met het team een alternatieve aanpak waardoor we alsnog de deadline haalden.”
Ontwikkel je via het MyCademy leerplatform!
Competenties ontwikkelen gaat niet vanzelf. Het vraagt om bewustwording, oefening en de juiste middelen om te groeien. Bij MyCademy bieden we een online leerplatform waarmee jij, of jouw medewerkers gericht kunnen werken aan persoonlijke en professionele ontwikkeling.