Het aanpassingsvermogen van bedrijven wordt door uitdagende omstandigheden flink op de proef gesteld. Om als organisatie goed om te kunnen gaan met een constant veranderende omgeving, is het belangrijk dat kennis voortdurend wordt aangevuld. Als werknemers de mogelijkheid hebben om kennis te blijven ontwikkelen, is dit ook in het belang van de organisatie. Dit wordt ook wel een lerende organisatie genoemd
Maar wat is een lerende organisatie exact? En hoe wordt je het? In dit artikel lees je wat een lerende organisatie en een leercultuur zijn, wat de voordelen zijn, waarom het belangrijk is en wat de kenmerken ervan zijn. Ook leggen we uit hoe een organisatie lerend kan worden.
Peter Senge
Peter Senge is de schrijver van het boek The fifth discipline: the art and practice of the learning organization. In het boek, wat vertaald naar het Nederlands onder de naam De Vijfde Discipline, beschrijft Senge 5 disciplines. Deze disciplines zijn volgens hem essentieel voor een lerende organisatie. Dit zijn:
- Persoonlijk meesterschap
- Mentale modellen
- Gemeenschappelijke visie
- Teamleren
- Systeemdenken
De laatstgenoemde discipline, systeemdenken, is volgens Senge het belangrijkst. Aangezien deze discipline de voorgaande vier combineert, maakt dat zijn werk De Vijfde Discipline heet. Hierbij doelt Senge op het feit dat je als organisatie alleen in staat bent lerend te zijn, als medewerkers lerend zijn.
Wat belangrijk is om goed te begrijpen, is dat Senge ervan overtuigd is dat een lerende organisatie veel meer is dan slechts het opdoen en verbreden van kennis.
Hoewel het opdoen van kennis zeker een bijdrage levert, gaat het voornamelijk om het bereiken van verbeteringen waarbij het gaat om de inzet van de vijf disciplines. Bij het systeemdenken gaat het volgens Senge in essentie om twee cruciale punten, namelijk:
- zie onderlinge verbanden in plaats van enkel een lineaire oorzaak-gevolg;
- zie processen van verandering in plaats van een momentopname.
Wat is een leercultuur precies?
Een leercultuur is een manier waarmee organisaties zich snel, eenvoudig en constant kunnen aanpassen naar de dynamische omgeving. Om als organisatie in staat te zijn op veranderingen te anticiperen, moet de leercultuur het hart vormen van de organisatiecultuur.
Om een leercultuur te creëren binnen een organisatie, zijn goed leiderschap en een gemeenschappelijke visie vereist. Als de ene helft van de organisatie niet wilt veranderen terwijl de andere helft dit wel wilt, ontstaat er frictie.
Werknemers en organisaties kunnen een leeromgeving aanmoedigen. Wanneer medewerkers aangemoedigd worden om meningen en gedachten te delen, kan er een doorbraak ontstaan in de leerprocessen binnen de organisatie.
Daag medewerkers dus uit, en zorg voor stabiliteit. Zodra het leren binnen de organisatie is geaccepteerd, ontstaat er een leercultuur waarmee een groei-mindset wordt gestimuleerd.
Wat zijn de voordelen van een lerende organisatie?
Er zijn een aantal voordelen verbonden aan een lerende organisatie. Maar wat zijn de exacte voordelen? Kort gezegd zijn dit:
- Innovatie;
- Goed werkgeverschap;
- Flexibiliteit.
Innovatie
Als lerende organisatie ben je sneller in staat om je aan te passen aan een dynamische en/of veranderende omgeving. Aangezien markten, bedrijfsprocessen en kennis sneller evolueert dan 10 jaar geleden, is het vermogen om snel aan te passen cruciaal.
Een lerende organisatie stelt je in staat om te blijven innoveren door vooruitstrevende en vernieuwende ideeën en verandering niet als een momentopname te zien.
Als werknemers binnen de organisatie hiertoe gestimuleerd worden, is dit de perfecte voedingsbodem voor een optimale leercultuur.
Goed werkgeverschap
Waar vroeger in veel organisaties veel processen vast stonden, wordt er tegenwoordig juist talent aangetrokken door open te staan voor nieuwe ideeën.
Met een leercultuur creëer je als organisatie of werkgever een omgeving om talent zich te laten ontwikkelen. Een lerende organisatie is daarom zeer gewaardeerd, omdat er voldoende ruimte is voor eigen ideeën en initiatieven.
Flexibiliteit
Flexibiliteit gaat hand in hand met een eerder genoemd voordeel, namelijk innovatie. Een pandemie, crisis of andere onvoorziene omstandigheid vraagt om een flexibele houding.
Niet alles is voorspelbaar en door middel van de juiste leercultuur is een organisatie veel beter in staat te reageren op onvoorziene omstandigheden.
Waarom is een lerende organisatie belangrijk?
Om een aantal redenen is het belangrijk om een lerende organisatie te zijn. Beginnend met het feit dat een lerende organisatie doorgaans een grotere kans biedt dat werknemers of betrokkenen zich sneller gelukkig voelen. Dit komt doordat ze direct invloed uit kunnen uitoefenen op de manier waarop te werk wordt gegaan.
Daarnaast stelt de grote mate van flexibiliteit je in staat je als organisatie ook aan te passen naar de wensen en behoeften van medewerkers. Ook die veranderen namelijk snel.
Kenmerken lerende organisatie
Je kunt een leercultuur binnen een organisatie herkennen aan de hand van een aantal kenmerken. Welke dat zijn? Dit zijn:
- Leren in teamverband
- Balans tussen autonomie en autoriteit
- Streven naar een cultuur waarbij je beter wordt
- Leren wordt vanaf directieniveau constant gestimuleerd
Naast de kenmerken, zijn er twee onderdelen die cruciaal zijn voor een organisatie om lerend te zijn: leiderschap en een gemeenschappelijke visie.
Omdat een leercultuur uitdagend kan zijn, is het ontzettend belangrijk om een gemeenschappelijke visie te hebben. Ook kan een lerende organisatie zorgen voor onzekerheden. Er staat namelijk simpelweg minder vast en processen zullen vaker veranderen ten opzichte van meer traditionele organisaties.
Hoewel een lerende organisatie voor flexibiliteit zorgt en innovatie stimuleert, kan onzekerheid op de loer liggen. Juist dan zijn goed leiderschap en een gemeenschappelijke visie onmisbaar.
Hoe maak je een organisatie lerend?
Een organisatie lerend maken kan op verschillende manieren. Zo kan een organisatie gebruik maken van trainingen, waardoor je nieuwe of bestaande vaardigheden ontwikkelt.
Hierbij kan een persoonlijk leertraject worden opgesteld, of juist groepstrainingen waarbij de hele organisatie leert over hetzelfde onderwerp. Workshops zijn hier ook een goed voorbeeld van.
Daarnaast is het creëren van een e-learning omgeving ook iets waar steeds meer organisaties gebruik van maken. Voor veel werknemers is het prettig om te kunnen leren op een moment dat ze dit willen.
Daarnaast kost e-learning relatief minder tijd, gezien het feit dat iemand volledig in zijn of haar eigen tempo de training kan doorlopen. Waar er klassikaal vaak een te hoog of juist een te laag tempo is voor de hele groep, is e-learning volledig op jou gericht.
Ook het leren waar je maar wilt, bijvoorbeeld op kantoor of juist thuis, wordt doorgaans goed gewaardeerd.
Ook stimuleren steeds meer organisaties het gebruik van andere digitale hulpmiddelen, zoals podcasts, video’s en online cursussen. Niet iedereen houdt ervan om een tekst te lezen of een boek te moeten doorspitten, dus audiovisueel leren kan in dat geval de oplossing bieden.
Proces
Tot slot, zoals Peter Senge in zijn boek omschreef, gaat het niet alleen om het opdoen van kennis. Hoewel het belangrijk is om over voldoende kennis te beschikken, gaat het er ook om dat medewerkers binnen de organisatie in staat zijn om onderlinge verbanden te zien en verandering als een proces te beschouwen.
Wees daarom als organisatie transparant en neem betrokkenen mee in het proces.
Zo stelt Senge “Teamleren ontwikkelt de vaardigheden van mensen om breder te kijken dan zij als individuen zouden doen. Persoonlijk meesterschap voedt de motivatie om te leren, hoe onze daden de wereld om ons heen beïnvloeden.”
